ਸਿੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਸਿੱਖ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਇਨਸਾਨੀਅਤ, ਭਾਈਚਾਰੇ, ਅਤੇ ਨਿਆਇਕਤਾ ਦੀ ਮੂਹਰੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਹੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਓਅੰਕਾਰ ਦੀ ਵੈਸ਼ਵਿਕ ਇਕਤਾ, ਨਾਮ ਜਪਣਾ, ਵੰਡ ਛਕਣਾ, ਤੇ ਕਿਰਤ ਕਰਨੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲੀ। ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਮਰਸਤਾ ਦੀ ਆਗੂ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੰਡ-ਪ੍ਰਵਣਾਵਾਦ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਹੈ।

ਸਿੱਖ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਅਸਲ ਰੂਹ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਿੱਤੀ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਪੰਥ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਕੇ "ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ" ਦੀ ਗੂੰਜ ਭਰ ਦਿੱਤੀ। ਸਿੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਹਾਦਰੀ, ਧੀਰਜ ਅਤੇ ਅਡੋਲਤਾ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤੁੱਖੇ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਅਦਾਲਤ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟੇ। ਇਹ ਹੀ ਹੈ ਸਿੱਖ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ।

ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸੰਗਤ ਅਤੇ ਪੰਗਤ ਦੀ ਰੀਤ ਚਲਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਜਾਂ ਜਾਤਿ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਣਵਿਕ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਇਕਤਾ ਦੀ ਉੱਚੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ (ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ) ਦੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ 1 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖੀ ਅੰਦਰ ਹਮਦਰਦੀ ਤੇ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਕਿੰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।

ਸਿੱਖ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਸਤਾਰ (ਪਗ) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪੱਗ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸਨਮਾਨ, ਆਤਮ-ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਨਿਵਸਤੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਸਤਾਰ, ਲੰਮੇ ਵਾਲ, ਅਤੇ ਪੰਜ ਕਕਾਰਾਂ (ਕੇਸ, ਕੜਾ, ਕਛਹਿਰਾ, ਕਰਪਾਨ, ਕੰਗਾ) ਰਾਹੀਂ ਪਛਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਨਿਹਸਵਾਰਥਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਪਿਆਰ, ਸੇਵਾ, ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਅੰਦੋਲਨ ਹੈ, ਇੱਕ ਰੂਹਾਨੀ ਯਾਤਰਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਤੇ ਰਹੇ, ਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ! 🙏✨